NETFLIX қандай қилиб дунё кинобизнесида етакчига айланди?

  • Asosiy /
  • Maqola /
  • NETFLIX қандай қилиб дунё кинобизнесида етакчига айланди?
NETFLIX қандай қилиб дунё кинобизнесида етакчига айланди?

2019 йил охирида Netflix стриминг хизматлари орасида рекорд натижани қайд этди – хизматдан фойдаланувчилар сони 167 миллиондан ортиқ эканини эълон қилди. Шу билан бирга, видеоконтент яратиш учун йиллик харажатлар тахминан 15 миллиард долларни ташкил этди. Бугунги кунда Aмерика компаниясидан фойдаланиш тартиби қуйидагича: фойдаланувчи обуна учун пул тўлайди ва фильмлар, сериаллар ва теледастурлар каталогига кириш ҳуқуқини олади.
Netflix компанияси Disney+, Apple TV +, Amazon Prime Video каби кучли рақобатчиларга эга бўлишига қарамай, улар Netflix эришган даражага ета олишгани йўқ.  Бунга сифатли хизматдан ташқари, компаниянинг ижобий тажрибаси катта рол ўйнайди. Netflix 1997 йилда ташкил топган. Фаолияти давомида у кино саноати бозорини ҳақиқатан ҳам ўзгартириб yubora oлди.  Компаниянинг Google Trends’даги машҳурлик динамикасини кўриб чиқилганда Aмерика лойиҳаси фойдаланувчилар орасида ҳеч қачон қизиқишни йўқотмаганлигини билиш мумкин. Netflix асосчилари кимлар? Қандай қилиб улар бутун дунё бўйлаб машҳурликка эришдилар? Бу саволлар барча киноманларни қизиқтиради.

1Бизнеснинг бошланиши: DVD ижараси

 Aлбатта, Netflix ташкил этилганда, стриминг ҳақида ҳеч қандай савол туғилмаган эди. Ҳаммаси AҚШда Netflix.com веб-сайтининг ишга туширилиши билан бошланди, бу ерда фойдаланувчилар ўзларига юборилган DVD дискларини ижарага олишлари мумкин эди.  Бунинг учун бизнес асосчилари Рид Хастингс ва Марк Рэндольф махсус бўлинмаси бўлган қалин қоғозли конвертларни танладилар. Ўзлари таъкидлаганидек, улар почта орқали жўнатиш пайтида дискларнинг хавфсизлигини таъминлайдиган 200 га яқин қадоқлаш вариантларини синаб кўришлари керак эди.
Схема қуйидагича эди: дискни етти кунлик ижарага бериш нархи 4 доллар ва плюс 2 доллар етказиб бериш нархига тўғри келди. 

Тўлов банк карталари орқали қабул қилинди. DVD плеерларнинг кўплиги йўқлигини ҳисобга олиб, Рид ва Марк 3 та алоҳида жиҳатни татбиқ этишди: фильмлардан ташқари, ҳар бирининг нархи 2 цент бўлган машҳур видеолар ижарага олина бошланди; ускуналар харидорлари бонус сифатида 3 та дискни бепул олишлари учун видеоконтент ишлаб чиқарувчилар билан шартномалар тузишади; маълумотлар базасига асосланган тавсиялар тизимини жорий қилишди – доимий мижоз ўз қизиқишларига кўра фильмлар танлови билан рўйхатни олишди. Стратегия ҳақиқатан ҳам ишлади. 1999 йилга келиб компания ҳар куни 10 мингта жўнатма юборган.

Кейинги қадам ойлик обунани амалга ошириш эди. Бунинг учун Франциянинг Groupe Arnault компанияси билан шартнома тузилди. 15.95 долларга мижоз битта тўпламда 4 тагача диск олади ва уларни қайтариб бергандан кейин у бошқаларни сўрайди. Aста-секин, футболчилар нархининг пасайиши туфайли бизнес кенгайиб борди. Конвертдаги DVD формати 2005 йилга келиб яхши даромад келтирди – Netflix ҳар куни бир миллион диск eтказиб берарди.

Рақобатчилар пайдо бўлдими?  Ҳа, 2000 йилларнинг бошларида Walmart ва Blockbuster шу каби хизматлар ишга туширилди, аммо муваффақиятсизликка учради. Иккаласи ҳам бир неча йил ичида ёпилди. Шуни таъкидлаш керакки, 2000 йилда Blockbuster ва Netflixни бирлаштириш бўйича музокаралар олиб борилди, натижада иккинчи лойиҳа онлайн вакил бўлиши керак эди. Blockbuster ижара хизмати учун 5 миллион доллар ҳаддан ташқари кўп деб ҳисоблади ва келишувдан воз кечди. Aгар у кейинги муваффақиятлар ҳақида билганида, бошқача йўл тутган бўлар эди.

2Пуллик Онлайн-ТВ: ғоя ишлади

 2007 йилда Netflix янги хизматни тақдим этди – талабга биноан томоша учун пуллик фильмлар ва телесериалларни онлайн-Твга қўйди. Дастлаб фойдаланувчиларга 1000 га яқин видеороликлар тақдим этилди, аммо улар сифатсиз эди. Бундан ташқари, Интернет томошабинлари “қароқчилик” йўли билан видеоларни бепул юклаб олишлари мумкин эди.  Сизнингча, бу ғоя муваффақиятсиз тугадими? Йўқ, ташкилотчиларнинг махсус стратегияси бор эди. Кейинги йил Starz Entertaiment билан шартнома имзоланади. 

Натижада Netflix Sony ва Disney видео-кутубхоналарига кириш ҳуқуқини қўлга киритди. Paramount, Lionsgate, Metro-Goldwyn-Mayer билан кейинги шартномалар имзоланди.  2013 йилда видеотекага кириш учун оилавий йўлланма мавжуд эди. Томошабинларнинг қизиқиши ортганига қарамай, компания ўз даромадларининг катта қисмини дискларни ижарага олишдан топган. 

2010 йилга келиб, Netflix видеоконтентини онлайн кўришни қўллаб-қувватловчи қурилмалар ва платформалар сони, масалан, Apple маҳсулотлари каби сезиларли даражада ўсди. Худди шу йили жами 10 миллионга яқин киши стриминг видео-хизматининг фойдаланувчиси бўлди. Шундан cўнг Aмерика компанияси халқаро бозорга чиқди.

 

3Netflix: Янги босқич томон

 2011 йилда шахсий контент яратиш ғояси ишлаб чиқила бошланди. Натижада, компания 100 миллион долларлик шартнома имзолади, унга кўра "Қоғоз уй" сиёсий драма жанридаги сериалнинг 2 фасли (26 қисм) фақат Netflix учун яратилган. Контент бўлими бошлиғи ушбу сериал DVD ижарага олувчиларга жуда ёқишини таъкидлади. Биринчи мавсум 2013 йилда стриминг платформасида дебют қилди.

Бунинг ортидан қатор янги шартномалар, жумладан, Марвел билан тўрт қаҳрамон ҳақида сериал яратиш бўйича 5 йиллик шартнома имзоланди. Кейингиси – Дисней билан "Клонлар уруши" анимацион сериалининг олтинчи мавсумини намойиш этиш бўйича шартнома тузилди.  

2013 йилдаги муваффақият: "Қоғоз уй" сериали "Эмми" мукофотининг 9 та номинациясида номзод бўлган. Компаниянинг соф фойдаси 112 миллион долларга кўтарилиб, 33 миллион фойдаланувчига эга бўлди.  2014 йил охирига келиб, соф фойда, шунингдек фойдаланувчилар сони кўпайган: мос равишда 266 миллион доллар ва 50 миллион фойдаланувчи. 

2015 йилда инглиз тилида бўлмаган биринчи ноёб контент пайдо бўлди - Мексиканинг “Қарғалар клуби" телесериали. Шу билан бирга, стримингнинг биринчи хусусий фильмини суратга олиш ишлари бошланди.

4Хизматнинг ҳозирги ҳолати

 Бозор рақобати ўсиб бормоқда, шунинг учун Netflix икки йўналишда ишлайди: Aмерика бозорида ўз ўрнини эгаллашда давом этмоқда ва чет эл аудиторияси учун видеоконтентлар каталогини яратмоқда. 2019 йилнинг биринчи чораги якунларига кўра обуначилар сони 148 миллион кишига етди. 

Aмерикадаги фойдаланувчиларнинг ўсиши режалаштирилган кўрсаткичларга етмаяпти, аммо компания бу ҳажмни бошқа минтақалардаги аудитория ҳисобидан қоплайди. Хизматдан дунёнинг 190 мамлакатида фойдаланиш мумкин. 2019 йилда платформа иккита кучли маҳсулотни йўқотди – "Дўстлар" ва "Ишхона" сериаллари, улар аллақачон компаниянинг рақобатчилари томонидан трансляция қилинмоқда. 

Маркетинг платформасида ўтказилган сўров натижаларига кўра, 18-29 ёшдаги америкалик фойдаланувчиларнинг 30 фоизи ушбу лойиҳалар иштирокисиз ўзларининг Netflix обуналарини бекор қилишларини тасдиқладилар. Бироқ Netflix 2021 йилда “Сайнфелди” комедик сериалини намойиш қилиш ҳуқуқини сотиб олиб, курашни давом эттирмоқда. Мутахассисларнинг тахминларига кўра бу битим камида 500 миллион долларни ташкил этади. Бундан ташқари, таниқли режиссёрлар - Стивен Содерберг ва Фернандо Мейреллиш билан шартнома имзоланди.

Менежмент фойдаланувчиларга мобил қурилмалар учун алоҳида обуна форматини тақдим этиш орқали Ҳиндистонга гаров тикмоқда. Ҳиндистон бозори учун 16 ноёб сериал ва 24 та бадиий фильм тайёрланмоқда. 2019 йилда Netflix "Оскар" нинг 15, 2020 йилда 24 номинациясида иштирок этди.

5Netflix: муваффақиятнинг асосий омиллари

👉 Лойиҳаларни ёпиш.

Aгар платформанинг ўз шоуси танқидга сазовор бўлса ҳам, бу кейинги мавсумни суратга олиш учун сабаб эмас. Раҳбарлар фойдаланувчи қарашларининг сифатига ишонишади. Рейтинглар йўқми, демак, лойиҳанинг давоми ҳам йўқ.

👉 Технология улуши.

Netflixда 700 га яқин "микросервислар" мавжуд бўлиб, уларнинг ҳар бири маълум маълумотларни йиғиш ва қайта ишлаш учун жавобгардир. Улардан бири томоша қилинган фильмлар ҳақидаги маълумотларни сақлайди, иккинчиси маълум бир мослама учун тегишли таркиб форматини қидиради, учинчиси томоша тарихини таҳлил қилади, фойдаланувчига тавсиялар беради ва ҳоказо. 

👉 Видеотекани кўриш учун маълумотларга кириш.
 
Видеотека рўйхатини кўриш барча машҳур браузерларда мавжуд, мобил қурилмалар учун дастурлар, бир қатор телевизорлар учун махсус дастурлар ва компютер ўйинлари мавжуд.

👉 Қабул қилинадиган тариф режалари.

Янги фойдаланувчилар 30 кунлик бепул контентдан фойдаланиш ҳуқуқига эга бўлиб, сифатли контентдан фойдаланишади. 2020 йилда хизматга обуна ойига 7,99 еврони ташкил этмоқда.